Wypał naczyń w piecu garncarskim

Pierwszy wypał gliny nastąpił prawdopodobnie przez przypadek. Jedna z teorii

( z przymrużeniem oka ) mówi że nastąpiło to podczas suszenia przy ognisku koszy wiklinowych. Kosze takie wyklejano w środku gliną aby można było do nich wsypać drobne ziarno czy mąkę . W pewnym momencie kosze się zapaliły i spłonęły a glina która była w środku stwardniała od wysokiej temperatury. Tak powstał pierwszy wypalony garnek.

Jak było naprawdę chyba nikt z naukowców nie jest w stanie potwierdzić.

Istotne jest to że od pradziejów ludzie wypalali naczynia na swoje potrzeby. Na początku robiono to w ognisku ale z biegiem lat i potrzeb człowiek stworzył różne rodzaje pieców garncarskich od prymitywnych jamowych aż po duże piece garncarskie używane w niektórych regionach do dziś.

Prymitywne polskie polowe piece garncarskie

Tradycyjny ziemny piec garncarski ( używany od XVIII w do dnia dzisiejszego) był zazwyczaj na tyle duży, że dorosły mężczyzna mógł w nim stanąć i rozprostować ręce. Garnki na jego załadunek garncarz toczył przez wiele tygodni. Wypał trwał od 25 do nawet 60 godzin (w zależności od wielkości i konstrukcji pieca).

Sztuka wypału garnków nie była łatwa i przechodziła zazwyczaj z ojca na syna.

Na początku pusty piec trzeba było wygrzać a następnie w odpowiedni sposób poukładać w nim garnki. Garnki nie powinny zastawiać kanałów grzewczych. Ustawiane były od największych na dole po mniejsze u góry. W zależności od wypału czy to biskwitowego czy szkliwnego, garnki wkładano jedne w drugie lub ustawiano na ściankach naprzemiennie tak aby później można było garnki poszkliwione rozerwać i zeszlifować w miejsca styku. Na górze i w środku pieca ustawiano najdelikatniejsze garnuszki a cały kopiec przykrywano stłuczonymi skorupami.

Po ułożeniu garnków i rozpaleniu pieca następowało powolne wygrzewanie i parowanie pieca i garnków trwające około 10 godzin. Następnie zaczynało się palenie właściwe trwające do momentu aż płomień nie stanie się jasno pomarańczowy . Wtedy następowała faza palenia najmocniejszego trwająca ok. 5 godzin. W tym czasie płomień powinien stać się cielisty (prawie biały) tak jak i garnki w środku pieca. Po tym czasie piec powinien być wygaszony a garnki w środku powolutku powinny stygnąć. Trwało to nawet kilka dni.

W piecu garncarskim palono drzewem iglastym . Od budowy pieca zależała długość szczap niektóre przekraczały nawet półtora metra.

Po wypale następował proces segregacji garnków w zależności od rodzaju oraz jakości produktu po wypale. Jednak należy zaznaczyć że te produkty garncarskie które po wypale nie wyglądały najlepiej znajdowały swoje miejsce u miejscowej biedoty oczywiście w przeszłości . dzisiaj zazwyczaj trafiają do rąk artystów i ekscentryków.

Przykłady pieców garncarskich używanych w Polsce

(Roman Reinfuss - Piece do wypału naczyń w polskim garncarstwie ludowym)

Roman Reinfuss - Piece do wypału naczyń w polskim garncarstwie ludowym